ΕΣΠΑ

Πέτη Πέρκα
Πολ. Μηχ.- Συγκοινωνιολόγος MSc


Η 4η Προγραμματική Περίοδος 2007- 2013, τα περιεχόμενα και τα μέσα υλοποίησης ενός σύγχρονου αναπτυξιακού σχεδίου για την χώρα και τις περιφέρειες της, τίθεται πλέον με συγκεκριμένο, πρακτικό τρόπο ενώπιον μας.
Το «νέο» ΚΠΣ, το οποίο επίσημα ονομάζεται Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007-2013 (ΕΣΠΑ), θα διαχειριστεί την επόμενη επταετία περίπου 20,1 δις ευρώ κοινοτικούς πόρους. Οι πόροι αυτοί θέτουν επιτακτικά την ανάγκη για την διαμόρφωση ενός μακροπρόθεσμου πολιτικού σχεδιασμού που θα στοχεύει όχι μόνο στην απορρόφηση, αλλά και στην συνολικότερη αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας.
Η πορεία ολοκλήρωσης του Γ' ΚΠΣ και η μέχρι σήμερα προετοιμασία του Δ' είναι γεμάτη λάθη, καθυστερήσεις, απώλειες πόρων και μελλοντικούς κινδύνους.
Ο κ. Αλογοσκούφης, αναφερόμενος στις προοπτικές του ΕΣΠΑ 2007-13, υποχρεώθηκε να ομολογήσει εμμέσως πλην σαφώς την παταγώδη αποτυχία στην υλοποίηση, όχι μόνο του Β΄ όπου χάθηκαν πολλοί πόροι, αλλά και του Γ΄ ΚΠΣ.
Με τη τρίτη κατά σειρά αναθεώρηση του Γ΄ ΚΠΣ μεταφέρονται άρον - άρον πόροι ύψους 1 δις ευρώ από προγράμματα που βραδυπορούν (π.χ. περιβάλλον, κοινωνία της πληροφορίας και σιδηρόδρομοι) σε άλλα πιο «εύκολα» με υψηλή απορροφητικότητα προκειμένου να διασωθεί ότι είναι δυνατόν
Το χειρότερο με το Γ΄ ΚΠΣ δεν είναι απλώς η απώλεια πόρων. Το χειρότερο είναι η γενικευμένη στο όνομα της απορρόφησης κατασπατάληση των χρημάτων του χωρίς πρόγραμμα και χωρίς αναπτυξιακό και κοινωνικό αντίκρισμα.
Δυστυχώς στη χώρα μας πολλά έργα σχεδιάζονται και εκτελούνται με αποκλειστικά κριτήρια την όπως - όπως απορρόφηση και την εξυπηρέτηση πελατειακών αναγκών.
Οι περισσότερες δράσεις που χρηματοδοτούνται από την Ε.Ε. αφορούν έργα εθνικής και περιφερειακής κλίμακας που προσαρμόζονται στα κριτήρια της Λισσαβόνας και κυρίως στην απελευθέρωση της αγοράς και την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών, ενώ φαίνεται να εγκαταλείπεται ο στόχος της σύγκλισης. Δεν συμμετέχουν οι τοπικές κοινωνίες στον σχεδιασμό και γενικότερα δεν ακολουθούνται οι διαδικασίες του δημοκρατικού προγραμματισμού που αναδεικνύει τον ρόλο των Νομαρχιακών και Δημοτικών Συμβουλίων.
Έτσι, όμως, οδηγηθήκαμε στην κατασκευή πληθώρας «ημιτελών» έργων που μεταφέρονται από το ένα κοινοτικό πλαίσιο στήριξης στο άλλο. Εν όψει της εκκίνησης του νέου ΚΠΣ εμφανής είναι η ανάγκη να ξεφύγουμε από την λογική της «μοιρασιάς» και του κατακερματισμού των πόρων σε τομεακό-τοπικό επίπεδο, προς όφελος μιας σαφούς ιεράρχησης με γνώμονα την περιφερειακή ανάπτυξη.

Για το κόμμα μας προκύπτει και μια σειρά ζητημάτων όπως :
Ø H ανεπαρκής συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στη διαδικασία σχεδιασμού του ΕΣΠΑ, δείχνει ότι από την αρχή ακολουθείται μια απόλυτα συγκεντρωτική και αδιαφανής διαδικασία.
Ø Δεν αντιμετωπίζονται οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες. H κυβέρνηση δημιούργησε πέντε τεχνητές υπερπεριφέρειες και πέντε υπερπεριφερειακά Προγράμματα μέσα στα οποία σύρραψε τα επί μέρους προγράμματα των περιφερειών.
Ø Ο μηχανισμός διαχείρισης που σχεδιάστηκε χαρακτηρίζεται από την απόλυτη συγκέντρωση της οικονομικής και διαχειριστικής «εξουσίας» στο Υπουργείο Οικονομίας και τον εξοβελισμό κάθε έννοιας δημοκρατικού προγραμματισμού και την περιθωριοποίηση κάθε περιφερειακού θεσμού.
Ø Δημιουργούνται νέες Ειδικές υπηρεσίες, επιτροπές και Α.Ε. του δημοσίου και τελικά το σύστημα γίνεται περισσότερο γραφειοκρατικό, αναποτελεσματικό και εντέλει πελατειακό.


Στο ΕΣΠΑ δεν εμφανίζονται συγκριτικά στοιχεία του εισοδήματος σε σχέση με το ΑΕΠ. Έτσι ενώ ως χώρα δεν υστερούμε σε παραγωγικότητα, η σχέση μέσου μισθού στην Ελλάδα σε σχέση με τον μέσο μισθό στην Ε.Ε. αποδεικνύει ότι το φορτίο μεταφέρεται στις πλάτες των εργαζόμενων.
Η πραγματική συζήτηση (και αντιπαράθεση) για την ανταγωνιστικότητα αρχίζει όταν εισέλθουμε στο συγκεκριμένο, λ.χ. «Οι χαμηλοί μισθοί εισφέρουν στην ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας; Εμείς πιστεύουμε ακριβώς το αντίθετο.»
Η ανταγωνιστικότητα δε σημαίνει κίνητρα σε επιχειρήσεις για την επιβίωσή τους αλλά για την ανάπτυξή τους, την εφαρμογή σύγχρονης τεχνολογίας, ώστε να ανταποκριθούν στον ανταγωνισμό αλλά ταυτόχρονα να παράξουν θέσεις εργασίας, προϊόν υψηλής προστιθέμενης αξίας και εντέλει ανάπτυξη.
Ανάπτυξη χωρίς σύγχρονη και αξιόπιστη Δημόσια Διοίκηση δε γίνεται.
Μεγάλης σημασίας αλλά και βασική προϋπόθεση επιτυχίας για την απορρόφηση του ΕΣΠΑ, είναι η αναβάθμιση της Δημόσιας Διοίκησης. Αναβάθμιση, όμως, ουσιαστική, με ποιοτικά και όχι μόνο αριθμητικά χαρακτηριστικά

Μείζον ζήτημα αποτελεί επίσης η γενικόλογη και ελλιπής αναφορά σε ότι αφορά την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφόρο ανάπτυξη.
Η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να είναι ενταγμένη στον αναπτυξιακό σχεδιασμό.
Μετά από τρία ΚΠΣ η χώρα μας έχει στοιχειώδεις περιβαλλοντικές υποδομές, για τις οποίες πληρώνει πρόστιμα, ενώ η Ε.Ε. έχει περάσει στη δεύτερη γενιά . χαρακτηριστική είναι η ύπαρξη εκατοντάδων χωματερών ( και όχι ΧΥΤΑ).
Η προστασία του φυσικού πλούτου, η αναβάθμιση του αστικού χώρου, η προστασία του φυσικού πλούτου, η χρήση ανανεώσιμων πόρων, χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός, οι φιλικές προς το περιβάλλον μεταφορές, η ανάπτυξη βασικού σιδηροδρομικού δικτύου, πρέπει να αποτελούν συστατικά στοιχεία ενός αναπτυξιακού προγράμματος.
Αναπτυγμένη, ανταγωνιστική, ελκυστική πόλη, προϋποθέτει αστικό περιβάλλον κατάλληλο για την ανθρώπινη υγεία και την υψηλή ποιότητα ζωής. Αστικά και αγροτικά κέντρα με τέτοιο περιβάλλον γίνονται πόλοι οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας.

Τελικά, και με τους αναπτυξιακούς στόχους για το 2015 να είναι ακόμη επί της ουσίας γενικόλογοι και τελικά απροσδιόριστοι, τα επιχειρησιακά σχέδια ανέτοιμα, τους κοινωνικούς εταίρους ουσιαστικά απόντες, το διαθέσιμο προϋπολογισμό να παραμένει άγνωστος καθώς η κυβέρνηση δεν δεσμεύεται για το ύψος της εθνικής συμμετοχής που θα διαθέσει στο ΕΣΠΑ, και τους μηχανισμούς διαχείρισης να γίνονται ολοένα και πιο πολύπλοκοι, με μια υπέρμετρη συγκέντρωση εξουσιών διαχείρισης και ελέγχου στο Υπουργείο Οικονομικών, η τύχη του ΕΣΠΑ 2007-20013 είναι δυσοίωνη.
Η κυβέρνηση αντί να έχει ήδη ολοκληρώσει, δημοσιοποιήσει και να "ωριμάζει" τις προτάσεις της για το Δ'ΚΠΣ, αναλώνεται σε υπουργικές συγκρούσεις για την μοιρασιά της πίτας, σε βάρος της διαφάνειας αλλά και της ελληνικής περιφέρειας. Δίπλα στις τεράστιες καθυστερήσεις και την απώλεια πόρων του Γ'ΚΠΣ, προστίθεται και ένα κακό ξεκίνημα του Δ'ΚΠΣ ".