ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ

Πέτη Πέρκα
Πολ. Μηχ.- Συγκοινωνιολόγος MSc


ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ

Το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο αποτελεί κομβικό σημείο για τη βιώσιμη ή όχι ανάπτυξη της περιοχής και για την υλοποίηση του στόχου μιας μητροπολιτικής Θες/νίκης
Για αυτόν τον λόγο θεωρούμε ότι η διαβούλευση είναι προσχηματική αφού δε δόθηκε ο απαραίτητος χρόνος αλλά ούτε η απαραίτητη τεκμηρίωση, με παροχή στοιχείων της μελέτης, για την ανάπτυξη ενός ουσιαστικού διαλόγου για ένα θέμα κρίσιμο για την πόλη αλλά και την ευρύτερη περιοχή.
Από τη διαβούλευση σαν στοιχείο λείπει και η αποτίμηση εφαρμογής του ισχύοντος Ρυθμιστικού, που παρά το γεγονός ότι υπήρξε για την εποχή του προωθημένος, θέτοντας στον πυρήνα των επιδιώξεων του το περιβάλλον και την κοινωνική συνοχή, σήμερα από τα πολλά και πιεστικά προβλήματα που ταλαιπωρούν την πόλη και την ευρύτερη περιοχή της διαπιστώνουμε ότι έχει αποκλίνει από τους στόχους του.
Ο ΟΡΘΕ φτιάχτηκε με στόχο και όραμα και ‘έχει να επιδείξει πολύ σοβαρό μελετητικό και ερευνητικό έργο σε συνεργασία με τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Κάνοντας όμως την αποτίμηση κατά τα χρόνια λειτουργίας του, διαπιστώνουμε ότι πράγματι υπάρχει σημαντική υστέρηση στην επίτευξη των στόχων του Ρυθμιστικού. Δε συνέβαλε στην επίλυση των χωροταξικών, πολεοδομικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων, αλλά λειτούργησε σαν ένας ακόμη κρίκος στην αλυσίδα της γραφειοκρατίας των κρατικών φορέων. Καταδεικνύεται επιτακτικά η ανάγκη να τεθούν νέες βάσεις
Πρέπει επίσης να επισημάνουμε το μειωμένο ενδιαφέρον, των Υπουργών ΠΕΧΩΔΕ όλων των κυβερνήσεων των τελευταίων χρόνων, για την πόλη το οποίο μπορεί να διαγνωσθεί τόσο από την έλλειψη μέτρων και δράσεων για την επίλυση των προβλημάτων της, όσο και από τη εγκατάλειψη του Οργανισμού Ρυθμιστικού (ΟΡΘΕ), που είχε την αρμοδιότητα του σχεδιασμού και του συντονισμού των φορέων στην πόλη, ο οποίος μέχρι σήμερα δε έχει οργανισμό και λειτουργεί με «δανεικούς» υπαλλήλους.
Η έλλειψη πολιτικής βούλησης από όλες τις κυβερνήσεις για συνολικό σχεδιασμό , αλλά και για την υλοποίηση έργων και δράσεων που προέκυπταν από το μελετητικό έργο του ΟΡΘΕ, αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα για τη μη επίτευξη των στόχων του Ρυθμιστικού.

Καθοριστικός παράγοντας επίσης για την υστέρηση υλοποίησης των στόχων του Ρ.Σ είναι η μη ύπαρξη κατάλληλων δομών και διαδικασιών (θεσμικό και διοικητικό πλαίσιο), αυτοδιοικούμενα και ισχυρά περιφερειακά όργανα, διάθεση των απαιτούμενων πόρων και βελτίωση του διοικητικού σχήματος καθώς και η έλλειψη προβλέψεων προσαρμογής του εθνικού νομοθετικού πλαισίου και η εναρμόνισή του με την περιοχή ευθύνης του ΟΡΘΕ.
Τέλος η κατάργηση του Συμβούλιο Ρυθμιστικού που είχε την αρμοδιότητα να συντονίζει το πρόγραμμα υπηρεσιών και φορέων, αφαιρεί τον ουσιαστικό ρόλο του συντονιστή από τον ΟΡΘΕ ο οπίος προέκυπτε από το μοντέλο λειτουργίας του Συμβουλίου Ρυθμιστικού.
Στο Διοικητικό αυτό μοντέλο όλες οι υπηρεσίες και φορείς εκπροσωπούνταν με συμμετοχική διαδικασία (25μελές). Είχε θεσμοθετηθεί να κάνει 5ετες πρόγραμμα και σχεδιασμό σε όλα τα επίπεδα και από όλους τους φορείς. Αν λειτουργούσε το Σ. Ρ. και δεν είχε καταργηθεί, η πόλη θα ήταν αλλιώς.

Επειδή τα όρια, η δομή και οι αρμοδιότητες αποτελούν ένα αλληλοεξαρτώμενο σύνολο, παρόλο που η διαβούλευση αφορά στα όρια του ΟΡΘΕ, θα πρέπει σαφώς να τοποθετηθούμε και στις απαραίτητες προϋποθέσεις προκειμένου να μην επαναληφθούν οι στρεβλώσεις των προηγούμενων χρόνων και να υπάρξει εγγύηση για την ανάπτυξη της περιοχής σύμφωνη με τις σύγχρονες αρχές της αειφορίας.
Βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική άσκηση του νέου ρόλου του ΟΡΘΕ με δημοκρατικό και αυτοδιοικητικό προσανατολισμό, είναι η νέα διοικητική αναδιάρθρωση της χώρας, στα πλαίσια της οποίας ο αναθεωρημένος ΟΡΘΕ θα προσαρμοστεί και θα επιτελέσει το έργο του.
Χωρίς δομικές αλλαγές στο σύστημα της Διοίκησης (όπως αναδιοργάνωση της Αυτοδιοίκησης, θεσμοθέτηση μητροπολιτικών περιφερειών, αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, μεταφορά πόρων κ.λ.π) δε φαίνεται ρεαλιστικό ότι ο Οργανισμός Ρυθμιστικού θα είναι σε θέση να λειτουργεί αποτελεσματικά. Πόσο μάλλον να αξιοποιήσει την πρόταση για διεύρυνση των ορίων ευθύνης του.
Με την ολοκλήρωση της διοικητικής αναδιάρθρωσης, ο ΟΡΘΕ προς ενίσχυση και της περιφερειακότητας, θα μπορούσε να υπάγεται όχι στο ΥΠΕΧΩΔΕ αλλά στη Μητροπολιτική Διακυβέρνηση ή ακόμα στον Αιρετό περιφερειάρχη.

Η διεύρυνση των ορίων του νέου Ρυθμιστικού, είναι μόνο ένα στοιχείο για την αναθεώρηση του ίδιου του νόμου, το οποίο θα πρέπει να συσχετισθεί με το νέο Θεσμικό πλαίσιο του Ρυθμιστικού που θα προκύψει από τη μελέτη.
Κρίσιμης σημασίας είναι η συμμετοχή των φορέων της πόλης σε αυτό το στάδιο (β’ φάση της μελέτης) κατάθεσης προτάσεων.
Απαιτείται λοιπόν μια σύγχρονη και δημοκρατικότερη διοικητική οργάνωση. Όπως για παράδειγμα να μην υπάρχει διορισμένη Διοίκηση, να θεσμοθετηθεί ο οργανισμός και ο κανονισμός λειτουργίας του ΟΡΘΕ ώστε να επιτελεστεί άμεσα η διοικητική του ολοκλήρωση.
Πρέπει να υπάρξει η αναβάθμιση του ρόλου του ΟΡΘΕ σε φορέα αποφασιστικό και όχι γνωμοδοτικό όπως είναι σήμερα.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας πρέπει να επαναφέρει το Συμβούλιο Ρυθμιστικού ή ένα αντίστοιχο όργανο αποφασιστικού χαρακτήρα, συμμετοχικό όπου θα εκπροσωπούνται όλοι οι Δήμοι, οι φορείς κ.τ.λ. ώστε να υπάρχει πολιτική και κοινωνική νομιμοποίηση στην άσκηση πολιτικής και λήψης αποφάσεων.
Αναγκαία κρίνεται και η αναβάθμιση της Εκτελεστικής Επιτροπής.

Όσον αφορά στα νέα όρια του ΡΣΘ, αυτά θα πρέπει να διασφαλίζουν τον ενιαίο και αποτελεσματικό σχεδιασμό και επομένως να περιλαμβάνουν, όπως και η μελέτη υποδεικνύει, όλες τις περιοχές στις οποίες διαχέονται οι οικιστικές λειτουργίες και εκδηλώνονται οι τάσεις επέκτασης των αστικών δραστηριοτήτων της μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης, περιοχές στις οποίες ασκούνται οι βασικές παραγωγικές δραστηριότητες που υποστηρίζουν την αναπτυξιακή δυναμική του μητροπολιτικού συστήματος, να περιλαμβάνουν τα βασικά δίκτυα οδικών και τεχνικών υποδομών ώστε να ελέγχονται οι περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις και η λειτουργική τους επάρκεια, να περιλαμβάνουν αδιάσπαστα τα οικοσυστήματα και τις προστατευμένες περιοχές κάθε είδους και τέλος να περιλαμβάνουν τις δραστηριότητες εκείνες που επηρεάζουν τα ευαίσθητα οικοσυστήματα και γενικότερα έχουν αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στη μητροπολιτική περιοχή.

Επίσης θα πρέπει στα όρια να περιλαμβάνονται ολοκληρωμένες ενότητες και δεν πρέπει να εξαιρούνται περιοχές που δε μπορούν από μόνες τους να σταθούν. Π.χ. είναι αδικαιολόγητη η πρόταση του Υπουργού για εξαίρεση των χερσονήσων Χαλκιδικής, του ορεινού όγκου του Χολομώντα και τμήματος του ν. Κιλκίς.
Με αυτά τα κριτήρια οριοθέτησης και εφόσον εξασφαλισθούν οι προϋποθέσεις για τη λειτουργία του ΟΡΘΕ με δημοκρατικό και αυτοδιοικητικό προσανατολισμό, θα συμφωνούσαμε σε μια περιοχή κατ’ αρχήν , που να καλύπτει γεωγραφικά ολόκληρους τους ν. Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής και Κιλκίς και ορισμένους δήμους του ν. Πέλλας και του ν. Ημαθίας και του ν. Πιερίας που επηρεάζουν άμεσα τη λεκάνη του Αξιού και το Δέλτα των ποταμών Αξιού και Αλιάκμονα.
Σε κάθε περίπτωση η όποια ολοκληρωμένη άποψη επί του Ρυθμιστικού θα διαμορφωθεί όταν ολοκληρωθεί η μελέτη που θα αναθεωρεί τον υπάρχοντα νόμο του Ρυθμιστικού και εξασφαλισθούν οι προϋποθέσεις για το ρόλο που θα παίξει ο ΟΡΘΕ στην άσκηση των αρμοδιοτήτων του.